ASAL USUL PERKATAAN JAWI
TULISAN Melayu huruf Arab yang telah digunakan sejak kedatangan Islam di Nusantara dikenali dengan nama tulisan “Jawi”. Nama “Jawi” merupakan kata adjektif perkataan “Jawah” yang berasal daripada bahasa Arab. Berkemungkinan besar perkataan “Jawi” atau “Jawah” ini berasal daripada perkataan “Javadwipa”, iaitu nama bagi sebuah daerah di Asia Tenggara pada zaman purba.
Ini dibuktikan dengan catatan oleh Ibnu Battutah dalam bukunya al-Rihlah yang menggelar Sumatera sebagai al-Jawah. Orang Arab hanya mengambil bahagian kata “Java” yang digunakan bagi merujuk seluruh Asia Tenggara, manakala kata “dwipa” ditinggalkan.
Oleh itu, kata “Jawah” atau “Jawi” bukan sahaja merujuk pada orang Jawa, iaitu penduduk yang berasal dari Tanah Jawa, tetapi merujuk pada semua bangsa dan kaum peribumi Asia Tenggara termasuklah seluruh rumpun bangsa Melayu, Aceh, Banjar, Bugis, Campa, Jawa, Lombok, Mandailing, Minangkabau, Patani, Sunda, Filipina dan lain-lain.
Oleh sebab itu, kebanyakan ulama dari Asia Tenggara sering menggunakan kata “al-Jawi” di hujung nama mereka sekalipun berlainan suku bangsa seperti Syeikh Abdul Samad al-Palembani al-Jawi, Syeikh Daud Abdullah al-Fatani al-Jawi, Syeikh Abdul Rauf al-Fansuri al-Jawi dan ramai lagi.
Kini, istilah “tulisan Jawi” dikenali di Malaysia, Singapura, Selatan Thai dan Brunei Darussalam, manakala di Indonesia tulisan ini dikenali sebagai “tulisan Melayu huruf Arab” atau “tulisan Melayu Arab”. Pada zaman kegemilangannya, tulisan Jawi telah digunakan secara meluas oleh orang Melayu dalam pelbagai bidang penulisan dan kesenian. Banyak bukti sejarah yang menunjukkan tulisan Jawi telah digunakan sekian lama.
Contohnya, batu bersurat Terengganu yang ditemui di Sungai Tersat, Kuala Berang, Hulu Terengganu bertarikh 702H (1303M); mata wang (emas dan perak) yang diukir dengan nama raja Melayu yang memerintah seperti Sultan Muzaffar Shah, Mansur Shah dan lain-lain;
surat raja-raja Melayu yang menggunakan tulisan Jawi termasuk surat kepada raja-raja bukan Melayu seperti Portugal dan Inggeris; surat-surat perjanjian raja dan negara di Nusantara; catatan pemilikan dan perdagangan; piagam dan teks pemasyhuran; ukiran pada batu nisan;
surat khabar dan majalah seperti Alamat Lankapuri, Jawi Peranakan, majalah Bustan Arifin dan Al-Imam. Kitab dan buku merupakan bentuk penulisan yang paling banyak terdapat sama ada dalam berbentuk manuskrip (tulisan tangan) atau cap batu. Kitab muktabar seperti Sayr as-Salikin, Hidayatus Salikin, Sabilal-Muhtadin, Tajul Muluk dan banyak lagi berjaya mendaulatkan tulisan Jawi.
CONTOH PENGGUNAAN TULISAN JAWI :
Ini dibuktikan dengan catatan oleh Ibnu Battutah dalam bukunya al-Rihlah yang menggelar Sumatera sebagai al-Jawah. Orang Arab hanya mengambil bahagian kata “Java” yang digunakan bagi merujuk seluruh Asia Tenggara, manakala kata “dwipa” ditinggalkan.
Oleh itu, kata “Jawah” atau “Jawi” bukan sahaja merujuk pada orang Jawa, iaitu penduduk yang berasal dari Tanah Jawa, tetapi merujuk pada semua bangsa dan kaum peribumi Asia Tenggara termasuklah seluruh rumpun bangsa Melayu, Aceh, Banjar, Bugis, Campa, Jawa, Lombok, Mandailing, Minangkabau, Patani, Sunda, Filipina dan lain-lain.
Oleh sebab itu, kebanyakan ulama dari Asia Tenggara sering menggunakan kata “al-Jawi” di hujung nama mereka sekalipun berlainan suku bangsa seperti Syeikh Abdul Samad al-Palembani al-Jawi, Syeikh Daud Abdullah al-Fatani al-Jawi, Syeikh Abdul Rauf al-Fansuri al-Jawi dan ramai lagi.
Kini, istilah “tulisan Jawi” dikenali di Malaysia, Singapura, Selatan Thai dan Brunei Darussalam, manakala di Indonesia tulisan ini dikenali sebagai “tulisan Melayu huruf Arab” atau “tulisan Melayu Arab”. Pada zaman kegemilangannya, tulisan Jawi telah digunakan secara meluas oleh orang Melayu dalam pelbagai bidang penulisan dan kesenian. Banyak bukti sejarah yang menunjukkan tulisan Jawi telah digunakan sekian lama.
Contohnya, batu bersurat Terengganu yang ditemui di Sungai Tersat, Kuala Berang, Hulu Terengganu bertarikh 702H (1303M); mata wang (emas dan perak) yang diukir dengan nama raja Melayu yang memerintah seperti Sultan Muzaffar Shah, Mansur Shah dan lain-lain;
surat raja-raja Melayu yang menggunakan tulisan Jawi termasuk surat kepada raja-raja bukan Melayu seperti Portugal dan Inggeris; surat-surat perjanjian raja dan negara di Nusantara; catatan pemilikan dan perdagangan; piagam dan teks pemasyhuran; ukiran pada batu nisan;
surat khabar dan majalah seperti Alamat Lankapuri, Jawi Peranakan, majalah Bustan Arifin dan Al-Imam. Kitab dan buku merupakan bentuk penulisan yang paling banyak terdapat sama ada dalam berbentuk manuskrip (tulisan tangan) atau cap batu. Kitab muktabar seperti Sayr as-Salikin, Hidayatus Salikin, Sabilal-Muhtadin, Tajul Muluk dan banyak lagi berjaya mendaulatkan tulisan Jawi.
CONTOH PENGGUNAAN TULISAN JAWI :
No comments:
Post a Comment